Is “Ja” deze keer de proteststem?
Gisteren stonden de PvdA, Groenlinks en D66 gezamenlijk op de markt in Wageningen om aandacht te vragen voor het referendum. Na de vragende blik op het PvdA logo van mijn trui, een meewarige blik op het foldertje, zie je achter de ogen een snelle afweging. Het meeste gehoorde antwoord “nee”.
Nee als in: “Nee, ik ga niet stemmen voor dit belachelijke referendum”. “Niet dat ik tegen de toetreding ben, maar waarom zou ik Geen Peil belonen voor deze schandalige geldverspilling”. “Ik kom liever niet, dan leren ze het wel af met dit populistische gedrag”. Deze antwoorden, in vele varianten, waren het begin van de meeste gesprekken.
Wat blijkt ook niet te motiveren? De organisatie geeft het zelf toe, het gaat bij hun ook niet om de inhoud (het associatieverdrag met Oekraïne) het is een algemene roep om directere democratie (zie de volkskrant). “Ze menen het zelf ook niet” werd daarom ook vaak gebruikt als argument om niet te gaan. De PvdA gelooft wel in dit associatieverdrag en pleit daarom om te komen bij het referendum. De argumenten voor kan ik hier herhalen, maar staan veel beter op de site “stem voor” van de PvdA. De inhoud van het associatieverdrag is alleen niet de vraag van de dag. De vraag die je meeneemt na alle gesprekken is: “is niet komen nu de proteststem”
Zegt niet komen op 6 april nu iets over het onderwerp of over het referendum als middel? Als de opkomst uit protest maar 20% is, en de kosten zijn zo hoog, durven wij het referendum als middel dan nog wel aan? Zet nu gaan stemmen de deur niet breder open voor referenda over onderwerpen die mensen meer raken, meer interesseren en waar ze meer invloed op willen? Onderwerpen als de aanschaf van de JSF, de marktwerking in de zorg, meer geld voor leraren en politie? Er zijn zo veel onderwerpen die geschikter zijn voor een referendum? Geven wij geen sterker signaal af dat wij keuze van Geen Peil voor dit onduidelijke, onoverzichtelijke “ver-van-mijn-bed-show-onderwerp” afstraffen door nu juist “Ja” te stemmen? Een Ja-stem die ook aangeeft dat wij wel geloven in onze democratisch gekozen vertegenwoordigers en de door hun gemaakte keuze. Een stem die uitspreekt dat wij wel referendums willen, maar niet als protest.
Om een volledig beeld van de dag te geven. Er zijn niet alleen veel “niet stemmers”. Er zijn ook uitgesproken voor en tegenstanders. Duidelijk in de minderheid, maar ze zijn er wel. Voorstanders weten het al, wensen je succes en lopen door. Tegenstanders geven je een hand, zeggen dat ze nee stemmen en kijken je aan met een glimlach die iets suggereert van “Jij het jijne, ik het mijne”. Als ze de tijd nemen om eropin te gaan hebben ze ook duidelijke argumenten tegen. “Ze mogen niet bij Europa” of “Die Rutte is niet te vertrouwen, dit zal hem leren en jullie ook”. Hoewel ik daar wel iets van leer, vraag ik me wel af of het de les is die wordt bedoeld. Het zijn wel de mooiste momenten van flyeren op de markt. De nieuwe kortstondige band die deze “agree to disagree” momenten meebrengen als je elkaar spreekt, een hand geeft en een fijne dag wenst. We zijn dan misschien tegenstanders in de politieke arena, we spelen wel hetzelfde spel om Nederland mooier te maken.
Ik ben niet van gedachten veranderd na alle gesprekken over wat ik 6 april stem. Wel of ik zou gaan stemmen, ook ik heb daar eerlijk gezegd over getwijfeld. Ik ga stemmen. En ik stem “Ja”. Omdat ik geloof dat de Oekraïne er beter van wordt en Nederland er zeker niet minder van wordt. Ik stem “Ja” omdat ik geloof in de beslissing van de door ons gekozen vertegenwoordigers en de democratie in het geheel. Ik stem “Ja” omdat het referendum, net als de Oekraïne, een prachtige toekomst heeft als we het vaker gaan gebruiken. Ik hoop dat u ook gaat stemmen op 6 april en vergeet u niet om iemand te machtigen als u zelf niet kunt!
Met vriendelijke groeten.
Roelof.
