Voorzitter, collegas, aanwezigen op de tribune, kijkers en luisteraars thuis:
Ik ben trots dat ik het betoog van de PvdA mag uitspreken. En dat de PvdA weer een coalitiepartij is. Maar we denken niet meer in termen van coalitie en oppositie. Het college is van ons allemaal. Vier wethouders voeren uit wat de gemeenteraad wil bereiken. De PvdA is bijzonder trots dat wij hieraan meedoen en een wethouder hebben geleverd.
Vanavond praten we over de eerste begroting van deze postmoderne tijd. Een begroting die had moeten stralen van inhoudelijke ambitie, maar helaas nogal bol staat van financiele uitdagingen. De problemen liggen vooral in het Sociale Domein, de oorzaak ligt niet in Wageningen maar in Den Haag. Dat is bijzonder zorgelijk, en de PvdA denkt graag mee over oplossingen.
Eerst even iets anders. De PvdA maakt zich sterk voor de kwaliteit van leven nu en in de toekomst. Een duurzame wereld waarin ook onze kleinkinderen fijn kunnen leven. Daarom willen we voorkomen dat het klimaat verandert. En daarom willen we dat we met zijn allen overstappen op duurzame energie op een voor iedereen betaalbare manier, zonder achterblijvers aan de onderkant van de samenleving. Geen subsidies naar individuele huiseigenaren, maar hele wijken tegelijk. Ook dat doen we op een sociale manier met de wijkbewoners samen. We zijn daarom zeer te spreken over de vorderingen in de Benedenbuurt, Nolensstraat, Nude. We roepen het college op hier vooral mee door te gaan tot heel Wageningen duurzame energie gebruikt.
Samen met de wijkbewoners, een samenspel tussen gemeente en inwoners waarin samen oplossingen worden bedacht en uitgevoerd. Een mooi voorbeeld vinden wij ook het traject dat is ingezet voor het Olympiaplein en omgeving. Een belangrijk experiment waar we ervaring opdoen en dat leidt tot een wijk waar mensen graag wonen, werken en zijn.
Terug naar onze financiele uitdagingen. Iets wat volgens ons echt noodzakelijk is om tot oplossingen te komen, is dat de raad meer grip krijgt op de financien in het Sociale Domein. De PvdA heeft dit de hele periode hiervoor geroepen, met weinig succes, en laten we samen nu uitdenken hoe we dat kunnen doen. Met respect voor ieders rol in de driehoek van raad, college en ambtenaren. Gebruik makend van de specialiteit van elke punt van deze driehoek. De kracht van de gemeenteraad is de geworteldheid in de stad. De kennis hoe beleid uitpakt in de praktijk, waar mensen tegenaan lopen en waar ze juist tevreden over zijn.
De PvdA wil de kwaliteit van het Sociaal Domein in stand houden. We zijn daar namelijk uitermate trots op en daar leveren we niets op in. De kwaliteit van het Sociaal Domein is de kwaliteit van het leven zelf en dat is het meest kostbare dat we hebben.
We willen dat het leven voor iedereen ook in de toekomst waardevol blijft. Niet alleen voor geluksvogels maar voor iedereen. We zijn overtuigd van de voordelen van preventie voordat problemen escaleren, maar dat is een dure werkwijze waarbij baten niet direct duidelijk zijn en helaas nooit precies gemeten kunnen worden. Toch willen we ook in de toekomst inzetten op preventie. Maar we zien ook dat kosten toenemen en inkomsten vanuit Den Haag afnemen. Die discrepantie groeit en dat baart ons zorgen. Schrappen van elementen van het Sociaal Domein is een gemakkelijke oplossing, maar niet onze keuze.
Wij denken dat de oplossing zit in meer grip op de uitgaven. Wij willen hierbij de raad in stelling brengen. Wij willen inzicht in de trajecten die lopen, inzicht in waar de tekorten zijn, inzicht in wat alles kost. Enkele weken geleden heeft het college een goede informatieavond hierover gehouden, en daarvan willen we er meer. De raad staat altijd bol van ambities maar we weten weinig van de financiele vertaling ervan. Wij willen daar zicht op. Wij willen meedenken, actief in stelling gebracht worden, en dus de kennis hebben om dit te kunnen. Ook dat zien wij als vernieuwende democratie.
Wij willen dit omdat de PvdA, de partij die geworteld is in de sociaal-democratie en de samenleving in Nederland voor iedereen aangenaam heeft gemaakt, zich verantwoordelijk voelt. De PvdA voelt zich verantwoordelijk voor de opbouw van het Sociaal Domein en voelt zich ook verantwoordelijk nu de kosten blijven oplopen. Terwijl de inkomsten blijvend minder worden.
Voorzitter, we zien dat we hiervoor de diepte in moeten. Dat in de driehoek raad, college en ambtenaren het de raad is die versterkt moet worden. Dat de raad tot nu toe soms besluiten neemt die niet gebaseerd zijn op kennis. We willen niet op de stoel van de wethouder zitten, maar met kennis goede keuzes maken. We willen bovenlangs, via ambtenaren, de rekenkamer. En we willen onderlangs, via de praktijk en de ervaring in de stad.
Gelukkig hebben we een groot netwerk zowel onder gebruikers, andere ervaringsdeskundigen zoals mantelzorgers en vrijwilligers als onder de organisaties en de mensen die daar werken. Een tip vanuit ons netwerk: bezuinig niet op het kernteam. Dat is nou net geen goed idee. Het kernteam is juist onmisbaar in de stad, daar horen wij hele goede verhalen over. Het kernteam wegbezuinigen tast de kwaliteit van het Sociaal Domein wel aan en de verkleining van vijf tot drie baart ons ook zorgen. We proberen het, maar bevalt het niet, dan stellen wij voor het team weer terug te brengen tot zijn gewenste sterkte.
Het verminderen van bureaucratie is wel een oplossing. Zorg dat mensen gemakkelijker een aanvraag kunnen doen, geen dubbel papierwerk hoeven in te vullen die dubbel gecheckt en ingevoerd moet worden. Wij denken graag mee hoe dit te verminderen, en hebben al veel tips van mensen gekregen.
Bij de participatiewet valt nog veel te winnen. Nuggers bijvoorbeeld, mensen die geen recht hebben op een uitkering omdat bijvoorbeeld hun partner werkt, voelen zich in de steek gelaten. Voelen zich overbodig en krijgen bijbehorende psychische klachten. Ze hebben geen recht op bijstand, en krijgen geen hulp van de gemeente en UWV om te proberen weer aan werk te komen. Hen weer aan het werk krijgen, is efficiente preventie.
Het doelgroepenregister. Velen weten niet eens wat het is, en velen die ervoor in aanmerking zouden komen, weten dat niet eens van zichzelf of de drempel om erop te komen is voor hen te hoog. Maar zorgen dat mensen een baan krijgen die bij hen past, voorkomt grote problemen en levert geluk en welzijn op. Dat is efficiente preventie.
We zijn blij dat de leeftijd bij de jeugdhulp en jeugdzorg is gestegen naar 27 jaar. Bijzonder goed, dat voorkomt heel veel problemen bij die overgang waar voorheen jeugdigen van 21 van de een op de andere dag werden losgelaten. En ook horen we goede verhalen uit de stad dat jonge kinderen met een achterstand weer logopedie krijgen. Hele efficiente preventie.
Voorzitter, waar de PvdA moeite mee heeft, is dat het raadsbudget in het sociaal domein wordt gebruikt om tekorten te dekken. Wij hadden liever hiervoor een andere reserve gebruikt en stellen dus voor het raadsbudget terug te zetten.
Voorzitter, tot slot: het eerste jaar van deze periode is ons tot nu toe goed bevallen. Wij zien een sterk college met vier ambitieuse wethouders. Die vol enthousiasme aan de slag zijn gegaan met het coalitieakkoord dat is aangevuld met wensen vanuit de niet-coalitie. Wij zien helaas wel een lege plek aan die tafel, en leven mee met Lara. Hopelijk luister en kijk je vanavond vanuit huis. Lara, sterkte, wij leven met je mee.
Voorzitter, dank u wel.
