Geachte voorzitter, collega’s, bezoekers op de tribune en luisteraars thuis,
Mijn laatste betoog als raadslid van de gemeente Wageningen. Bij een kadernota nog wel, die is ingesteld op initiatief van raadslid Lex Hoefsloot en mij. En wel omdat we het zo onbevredigend vonden om invloed uit te oefenen bij de begroting, waarbij wij voor elke euro die we wilden uitgeven aan iets dat ons aan het hart ging, een euro moesten zien te vinden in de productbegroting. Nieuwe raadsleden: dat was een honderden pagina’s dik boekwerk vol cijfertjes. Vrijwel elke poging om iets in de begroting te veranderen strandde op de onmogelijkheid dekking te vinden. Wie een goede dekking had gevonden, had bovendien grote kans dat een andere partij ermee vandoor ging voor een andere wens. Aan die ellende wilden Lex en ik een einde maken door de kadernota in te stellen: de raad zou voortaan gaan over kaders, het college kreeg de opdracht om een begroting op te stellen in lijn met die kaders.
De kadernota was dus een flinke stap voorwaarts. Nog altijd ben ik er trots op dat dat toen is gelukt, hoewel wij gewoon aansloten bij de tijdgeest. Maar wij hadden het helemaal zelf bedacht en schreven een prachtig initiatiefvoorstel waarin we in bloemrijke taal een uiteenzetting hielden over kaders, politieke keuzes en hoofdlijnen. Over een college als uitvoerder van raadswensen en de begroting als hamerstuk.
Wij werken hier alweer een aantal jaren met kadernota’s. We zien inmiddels ook wel beperkingen. De raad heeft minder invloed op de vertaling door het college en zit op grotere afstand van de uitvoering. Dit lijkt ons een punt om nog eens met elkaar van gedachten te wisselen. Het instrument A-dossier is een goed begin.
Voorzitter, een vervelende eigenschap van langer zittende raadsleden is dat ze altijd over vroeger beginnen maar ik kon het niet laten in mijn laatste kadernota.
Terug naar nu: daar ligt hij voor ons, de kadernota van 2019, de opmaat naar de begroting voor 2020. We zitten in financieel zwaar weer. Dat is voor coalitiepartijen altijd heel vervelend, zeker als de onderlinge afspraken gemaakt zijn in een financieel positievere situatie. En voor oppositiepartijen gemakkelijk: lekker ongezouten kritiek leveren. We hebben daar al wat van meegekregen, dank jullie wel, ik had niet anders verwacht.
Maar laat ik het nog eens uitleggen: ons financiële zware weer wordt veroorzaakt door de Trap op, trap af methode, een afspraak tussen gemeenten en het Rijk. In dit geval zijn de gemeenten door de aanzienlijke onderbesteding van het Rijk slecht af. Als ik geen kleding meer koop, krijgen mijn kinderen minder zakgeld. Zit hier een logica in? Nee voorzitter. De PvdA stelt voor dat partijen hier in de raad hun landelijke vertegenwoordigers aanspreken om zo snel mogelijk dit onzinnige stelsel op de schop te nemen.
Een heet hangijzer zijn de tekorten in de WMO, Jeugdzorg, Participatie, GGZ. De PvdA weet dat gemeenten dit beter kunnen uitvoeren dan Rijk en Provincie. Maar niet met de kortingen die de regering indertijd tegelijkertijd in heeft geboekt. Gemeenten staan immers dichter bij de inwoners en bereiken dus meer mensen. Het Rijk moet hiervoor geld vrijmaken en dan niet zoiets als het recente cadeautje dat al verdampt was voor het was aangekomen.
Terug naar Wageningen. De kadernota is in lijn met het coalitieprogramma en dat is in lijn met ons eigen programma. De PvdA is dus op hoofdlijnen tevreden. We zijn trots op het vierspan weethouders dat met grote inzet het coalitieprogramma uitvoert en daar op vernieuwende wijze de raad, organisaties, bedrijfsleven en inwoners bij betrekt en waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen coalitie en oppositie. Dat past bij onze wens tot bestuurlijke vernieuwing. Er worden stappen gezet in het organiseren van gezamenlijke verantwoordelijkheid tussen maatschappelijke partners en overheid. We zien dat het college op stoom is gekomen en we zien voortgang in nagenoeg alle dossiers. Natuurlijk zijn er dingen die wij liever anders hadden gezien, maar wij polderen mee met de andere partijen in de raad. Een tweetal urgente dossiers willen wij hierbij aanstippen: Hoe krijgen we met behoud van kwaliteit meer grip op de uitgaven in het kader van het Sociaal Domein en hoe kunnen we sneller dan nu gepland een beter minimabeleid vormgeven.
Economisch gaat het goed in Nederland. Bedrijven draaien goed, er worden enorme winsten gemaakt en de werkeloosheid is lager dan ooit. Jammer genoeg profiteert maar een deel van de samenleving hiervan. De groep die de snelheid en complexiteit niet meer kan volgen groeit. De groep die ondersteuning nodig heeft groeit. De groep met schulden groeit. De groep met psychische problemen groeit. Er is een tweedeling in onze samenleving ontstaan en de kloof tussen deze groepen wordt steeds dieper en breder. Wordt lastiger om te overbruggen.
Onze sociale samenleving gebaseerd op solidariteit, meeleven met anderen die niet tot jouw groep behoren, wordt in rap tempo uitgehold. Maar de gemeente is er voor iedereen, en met een slim beleid kan juist de overheid de kloof verkleinen. Wij zijn trots dat de gemeente Wageningen dit blijft doen ook in financieel mindere tijden. De PvdA is voor financiële degelijkheid maar nooit ten koste van de zwakkeren. En wij zijn overtuigd dat dit kan: financieel degelijk en tegelijk samenbinden, zorgzaam, kloof-overbruggend.
Tenslotte zou ik jullie een ding willen meegeven: zie, net als wij, het belang van een eigen pot voor de raad bij Welsaam. Daarmee kan de raad inspelen op de actualiteit en wensen uit de stad honoreren. Ik heb hier wel eens eerder staan debatteren over die pot, waarbij me werd verweten om een eigen raadspot overeind te willen houden terwijl we in financieel zwaar weer verkeren. Sorry mensen, van dit raadspotje betalen we geen barbecues, nee, hiermee mogen we dingen financieren waarvoor destijds in Welsaam geen geld is gereserveerd, waar contracten voor jaren vast liggen en waar dus geen geld vrijgemaakt kan worden. Behoud dat potje, maar vooral: laten we er wat mee doen. Laten we hier met elkaar in gesprek gaan welk initiatief uit de stad we ermee willen steunen. Voor dekking is gezorgd.
Voorzitter, voor ik afsluit wil ik aandacht vragen voor ondermijning. Dat is de eerste keer dat ik daar aandacht voor vraag, en ik denk dat we hierin wat naïef zijn geweest. In elk geval, wij merken ontwikkelingen in Wageningen die onze samenleving en rechtstaat lijken te ondermijnen en rekenen erop dat het college hier serieus naar kijkt.
Voorzitter , dank u wel !
